عزت حسینی در امتداد سیره نبوی/ جایگاه سیدالشهدا(ع) میان اهل تسنن

به گزارش بازتاب خبر به مناسبت سوم شعبان، سالروز ولادت حضرت امام حسین (ع) با «کامیار صداقت ثمر حسینی»، عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و پژوهشگر حوزه شیعه شناسی به گفتگو نشستیم که ما حصل آن را در ادامه می‌خوانید؛

کامیار صداقت حسینی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به سیره امام حسین (ع) و جایگاه عزت نفس در مکتب آن حضرت اظهار کرد: چنانکه برخی از آیات قرآن می‌فرمایند، عزت تنها از آن خداست و خداوند عزت را به پیامبرش و مؤمنان عطا کرده است. بدین‌سان، عزت نفس و مناعتِ طبع امام حسین (ع) عزتی خدادادی و در امتداد سیره پیامبر و عزت حضرت رسول‌الله (ص) است؛ به ویژه آنکه یکی از فضایلِ «اختصاصی» امام حسین (ع) حدیث نبوی «حسین منی و انا من حسین» است؛ علاوه بر این موارد، کلیه احادیث نبوی (ص) مانند «حدیث ثقلین» که جهانیان را مکلف به پیروی از ائمه اطهار (ع) می‌کنند و اطاعت از ایشان را به‌عنوان ثقلی در کنار قرآن کریم، در حکم اطاعت از رسول‌الله (ص) می‌دانند؛ یا احادیثی که آن حضرت را کشتی نجات امت می‌خوانند و یا احادیثی که بر جایگاه رفیع امام حسین (ع) در بهشت تأکید می‌کنند و مواردِ بسیار دیگر؛ همگی بیانگر رفعتِ مقام و عزتت حضرت امام حسین (ع) محسوب می‌شوند.

عزت نفس و مناعتِ طبع امام حسین (ع) عزتی خدادادی و در امتداد عزت حضرت رسول‌الله (ص) است

عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، با بیان اینکه ارتباط روحانی و معنوی انسان با امام حسین (ع) مایه عزت‌مندی او در دو جهان خواهد بود، افزود: از همین روست که احادیثِ بسیاری بر فضیلتِ گریه بر ماتم امام حسین (ع) و حتی فضیلت آرزوی حضور در کربلا با بیانِ عبارتِ «یا لیتنی کنت معهم فأفوز فوزاً عظیماً» وارد شده است؛ یعنی مسلمانان باید پیوند مستحکمی با اهل‌بیت (ع) از طریق عمل به فرمایشات نورانی آنان کنند، از مفاد بسیاری از احادیث وارده از حضرت امام حسین (ع) می‌توان گفت هر چه ایمان و سخن انسان پاک‌تر و عمل او صالح‌تر باشد، بر عزت او افزوده خواهد شد.

وی ادامه داد: برای مثال، امروزه که کشور عزیزمان دچار بیماری فراگیر ویروس کرونا است؛ صرف‌نظر از آنکه چه عواملی در انتشار آن دخیل بوده‌اند؛ این بلا، یک آزمون الهی است و عیارِ انسان‌ها در همین‌گونه مواقع است که محک می‌خورد. کسی که مایحتاج نیازمندان و بیماران را احتکار می‌کند، نسبت‌اش را با امام حسین (ع) قطع می‌کند و خود را به ذلت می‌افکند و آنکه در چنین موقعیت بحرانی، به یاری فقیران، نیازمندان و بیماران می‌شتابد، خود را متصل به اهل بیت (ع) می‌کند و در شعاع عزت حسینی، ارج و مقام می‌یابد. در بوته آزمون‌های سخت است که سره از ناسره جدا می‌شود.

آرزوی شهادت در جهاد فی سبیل الله امری پسندیده است و حتی برخی از اصحاب رسول‌الله (ص) از آن حضرت درخواستِ دعای شهادت می‌کردند. همچنین احادیثی بیانگر آن است که وعده شهادت به امام حسین (ع) داده‌شده بود: «ان لک فی الجنه درجه لا تنالها الا بالشهاده» که احادیث مذکور خود شامل چند بخش می‌شوند.

صداقت ثمر حسینی گفت: رابطه عزت نفس آن حضرت با طاعت و عبودیت حقیقی خداوند را می‌توان در مفاد دعای نورانی عرفه مشاهده کرد؛ آنجا که حضرتش به خداوند متعال عرض می‌کند: «… پروردگارا به اینکه یاری‌ام نمودی و عزتم بخشیدی… اولیای خدا به عزت او عزیز می‌شوند… در حال خواری، عزتم بخشید… تویی که عزت بخشیدی… خدایا چگونه عزت خواهم، درحالی‌که در خواری ثابتم کرده‌ای و چگونه عزت نخواهم با آن‌که به خود نسبتم داده‌ای؟ …».

وی در بخش دیگری از مباحث خود با بیان اینکه امام حسین (ع) همچون حضرات اهل‌بیت (ع) امام حق است، اظهار کرد: حق با ایشان است و ایشان با حق هستند. حسنین (ع) در دوران حیات مبارک حضرت رسول‌الله (ص) سخت موردتوجه آن حضرت رسول‌الله (ص) بودند. توصیفاتِ بسیاری از زندگانی آن حضرت در شجاعت در جنگ‌ها؛ پیاده حج گزاردن؛ هم‌سفره شدن با فقراء؛ بخشندگی و سخاوت و وفای به عهد نقل‌شده است که یکایک درس‌های بزرگی برای زندگی امروزه ماست.

وی با بیان اینکه امام حسین (ع) در جنگ‌های جمل، صفین و نهروان حضور داشت، گفت: در جنگ صفین امام علی (ع) حتی‌الامکان رخصت جنگ به ایشان نمی‌دادند، درحالی‌که مکرر «محمد بن حنفیه» را به جنگ می‌فرستادند و می‌فرمودند: «تو فرزند منی و حسنین فرزندان رسول‌الله (ص) هستند. حفظ جان ایشان بر من واجب است.» این سخن محمد بن حنفیه را اقناع می‌کرد تا بار دیگر با دلگرمی به جنگ برود.

عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ادامه داد: امام حسین (ع) با شهادت برادر خود امام حسن مجتبی (ع) رهبری شیعیان را به سال ۴۹ قمری بر عهده گرفت و در سال ۶۱ قمری به شهادت رسید. وقتی به تمام دوران حیات مبارک ایشان می‌نگریم، متوجه یک نکته‌ای کلیدی می‌شویم که به تعبیر مرحوم استاد جلال الدین همایی در کتاب «اسرار و آثار واقعه کربلاء» آن است که امام حسین (ع) «ذخیره پیغمبر اکرم (ص)» برای حساس‌ترین دوره تاریخ اسلام بود. اگر قیام کربلا نبود اثری از دین اسلام بر زمین نمی‌ماند.

وی در تبیین شهادت امام حسین (ع) و حرکت به سوی کربلا آن هم در حالی که حضرت می‌دانست این راه، پایانی جز شهادت ندارد، گفت: قبل از هر چیز باید توجه داشت که آرزوی شهادت در جهاد فی سبیل الله امری پسندیده است و حتی برخی از اصحاب رسول‌الله (ص) از آن حضرت درخواستِ دعای شهادت می‌کردند. همچنین احادیثی بیانگر آن است که وعده شهادت به امام حسین (ع) داده‌شده بود: «ان لک فی الجنه درجه لا تنالها الا بالشهاده» که احادیث مذکور خود شامل چند بخش می‌شوند.

امام حسین (ع) ذخیره پیغمبر اکرم (ص) برای حساس‌ترین دوره تاریخ اسلام بود. اگر قیام کربلا نبود اثری از دین اسلام بر زمین نمی‌ماند

این پژوهشگر دینی ادامه داد: امام حسین (ع) هدف از قیام خود را به‌وضوح بیان کرده است که با توجه به فضائل و مناقب ایشان خصوصاً حدیثِ «حسین منی و انا من حسین»؛ به‌یقین می‌توان گفت: صاحب قیام کربلا حضرت رسول‌الله (ص) است: «من از روی سبک‌سری و گردنکشی، و نیز برای ایجاد فساد و ستمگری دست به این قیام نزدم، بلکه برای اصلاح اوضاع امّت جدّم قیام کردم، و می‌خواهم «امربه‌معروف» و «نهی از منکر» کنم، و به روش جدّم و پدرم علی بن ابی‌طالب عمل کنم‏.»؛ در واقعه کربلا تمام ایمان در برابر تمام کفر قرار گرفت. امام حسین (ع) عمل به تکلیف الهی کرد. چه زمانی که تا معاویه زنده بود ملتزم به مفاد عهدنامه صلح برادرش بود و از قیام خودداری می‌کرد و چه آنگاه که قیام را واجب دید و آغاز کرد. یکی از بندهای عهدنامه صلح با معاویه به‌موجب نص نامه‌ای که «ابن حجر» نقل کرده و آن را علامه امینی در الغدیر آورده است، به رسمیت شناختن حق آزادی شیعیان علی بن ابیطالب (ع) است: «… أن اصحاب علی و شیعته آمنون علی أنفسهم و أموالهم و نسائهم و أولادهم حیث کانوا …»؛ یعنی مال و جان و زنان و فرزندان اصحابِ علی، هرکجا باشند، ایمن خواهد بود….» وهابیان که ادعای «عبدالله بن سبأ» می‌کنند، آن را به روایت ابن حجر بخوانند که چگونه سبط بزرگ پیامبر اکرم (ص) در پی حفظ «شیعیان امام علی (ع)» بود و عبارت شیعه علی مذکور است.

صداقت ثمر حسینی در پاسخ به پرسشی در مورد جایگاه سیدالشهدا (ع) میان اهل تسنن گفت: بخش مهمی از منابع حدیثی اهل سنت، به فضائل و مناقب اهل بیت (ع) اختصاص دارد که بخش بزرگی از آن شامل امام حسین (ع) می‌شود. نمونه‌ای از آن کتاب «فَرائدُ السِمْطَیْن فی فَضائل المُرْتَضی و البَتول و السِبْطَیْن و الأئمّه مِن ذُرّیتهم علیهم السلام» از ابراهیم بن محمد جوینی (متوفی ۷۳۰ ق) است که از منابعِ خوب اهل سنت در معرفی فضائل امام حسین (ع) است. همچنین «محمدباقر ساعدی» کتاب «فضائل پنج تن علیهم السلام در صحاح ششگانه اهل سنت‏» را که شامل فضائل امام حسین علیه‌السلام می‌شود، گردآوری کرده است. همچنین دکتر هادی عبدالنبی التمیمی کتاب «ثوره الامام الحسین (ع) فی المصنفات المصریه فی القرن العشرین المیلادی» را نگاشته است که در موضوع خود جالب‌توجه است.

وی ادامه داد: البته برخی وهابیان به ستایش یزید بن معاویه پرداخته‌اند و حتی آن را به کتاب‌های درسی کشور سعودی وارد کرده‌اند که در مقابل برخی از علمای شیعه نظیر مرحوم آیت‌الله «حسن سعید تهرانی» با نگارش نامه‌هایی بدان اعتراض کرده‌اند؛ چه‌بسا که وهابیان سعودی میان خود با حکومت یزید بن معاویه احساس تجانس و همانندی بیشتری می‌کنند و البته این وضعیت مختص به ایشان است. در قاهره نیز به اقتضای وجود مسجد و زیارت‌گاه بزرگ امام حسین (ع) کتاب‌های بسیاری نگاشته شده است که در این فرصت نمی‌توان بدان وارد شد. «سید جعفر شهیدی» در خاطراتش می‌نویسد: «گروهی را که در آن زیارتگاه دیدم از خضوع و توسل و تبرک جستن به ضریح و گریه و دعا چیزی از زائران حرم سید الشهدا در کربلا یا حضرت رضا در مشهد کم نداشتند. حقیقت این است که مردم قاهره در محبت اهل‌بیت، شیعه به تمام معنی هستند».

عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در پایان با اشاره به شیوع ویروس (کرونا) افزود: حال که سخن از زیارتگاه شد، ناگفته نماند توصیه به عدم حضور در اجتماعات مذهبی، نمازهای جماعت و یا زیارت بقاع متبرک در هنگام شیوع بیماری‌های مسری و کشنده فراگیر، مبتنی بر سفارش خود اهل‌بیت (علیهم‌السلام) است؛ تا آنجا که برخی از فقیهان بابی را با عنوان «استحباب دوری گزیدن از صاحبان بیماری‌ها و اماکنی که در آن [بیماری‌های کُشَنده مسری] وباء و طاعون منتشر می‌شود» باز کرده‌اند. در این زمینه، بهترین سخن، سخن رهبر معظم انقلاب اسلامی است که فرمودند: «هر چیزی که کمک کند به سلامت جامعه و عدم شیوع این بیماری، یک حسنه است. هر چیزی که کمک کند به شیوع این بیماری، یک سیّئه است».