سه موتور محرک اصلی رشد تورم در کشور

بر اساس گزارشی که مرکز آمار ایران از متوسط قیمت کالا‌های خوراکی منتخب در مناطق شهری کشور در مرداد ماه تهیه کرده، تورم بیش از ۸ قلم از کالا‌های اساسی و مایحتاج ضروری مردم از جمله برنج ایرانی، ماکارونی، رشته آش، شیر، ماست، پنیر، روغن خوراکی مایع و جامد تورم بالای ۱۰۰ درصدی را طی یک سال گذشته به ثبت رسانده‌اند؛ در این بین روغن خوراکی مایع به طور مثال افزایش ۳۱۴ درصدی را تجربه کرده است.

بر اساس اعلام مرکز آمار، در گروه نان و غلات، رشته آش با ۴,٢ درصد،  برنج ایرانی درجه یک،  با ۴.١ درصد و  شیرینی خشک  با ٣.٠ درصد بیشترین افزایش قیمت را نسبت به ماه قبل داشته‌اند. در گروه گوشت قرمز، سفید و فرآورده‌های آن‌ها نیز اقلام گوشت گاو یا گوساله، با ٣,۵ درصد، کنسرو ماهی تن با ١.٩ درصد، و ماهی قزل آلا با ١.١ درصد بیشترین افزایش قیمت و قلم مرغ ماشینی با ۴.۵ – درصد بیشترین کاهش قیمت را نسبت به ماه قبل داشته‌اند.

همچنین در گروه میوه و خشکبار بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به پرتقال، با ٢۴,٢ درصد، سیب با ١٣.١ درصد بوده، همچنین در این گروه بیشترین کاهش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به هندوانه  با ٢٢.٧- درصد و لیموترش با ٢٠.۶- درصد است.

از سویی در گروه سبزیجات و حبوبات نیز بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به هویج فرنگی، با ٢١,٨ درصد، پیاز با ۵.٩ درصد و لوبیا چیتی با ۴.۴ درصد و بیشترین کاهش قیمت مربوط به کدوسبز با ١١.٢- و فلفل دلمه ای با ٧.۴ – درصد است. در گروه قند و شکر، آشامیدنی‌ها و سایر خوراکی‌ها نیز، بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به سس مایونز با ١٠,٨ درصد و سس گوجه فرنگی با ۵.۶ درصد بوده است.

حال در ادامه به تفضیل جزییات افزایش قیمت کالاهای اساسی و همچنین سایر اقلام در یک سال گذشته بر اساس گزارش مرکز آمار قابل مشاهده است.

وی افزود: طی چند ماه گذشته شاهد افزایش نقدینگی، کاهش ارزش پول ملی و کاهش درآمد سرانه بودیم که نتایج تمامی این آمار‌ها کوچک شدن سفره مردم است، برخی از مقامات دولتی با ساده‌اندیشی مدام از کاهش تورم سخن می‌گویند، در حالیکه سفره‌های خالی مردم گویای نتیجه دیگری است، اگر تورم نیز به اذعان دولت کاهش پیدا کرده، این موضوع مرتبط با متوسط تورم است، اما اقلامی که مردم با آن سروکار دارند، طی این مدت نه تنها کاهش پیدا نکرده‌اند، بلکه در مقابل رکورد‌های افزایش قیمت خود را پی در پی شکسته اند.»

قنبری گفت: «حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی طی چند ماه گذشته تورم بسیار زیادی را در اقلام خوراکی ایجاد کرد. یارانه نقدی ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومانی دولت نیز نتوانست مقابل سونامی افزایش قیمت‌ها را بگیرد. نتیجه آن نیز وضعیتی است که امروز مشاهده می‌کنید به وجود آمده و مردم در تهیه نیاز‌های اولیه خود با مشکلات فراوانی روبرو هستند. این وضعیت اگر ادامه پیدا کند، قدر مسلم باعث ایجاد نارضایتی‌های زیادی خواهد شد، همانگونه طی چند ماه اخیر بسیاری از بازنشستگان، معلمان، کارگران و…، به وضعیت معیشتی خود معترض هستند، اما به خواسته‌های آن‌ها نیز تاکنون پاسخ درست و روشنی داده نشده است.»

این استاد اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به اینکه اگر بخواهیم به موتور‌های متحرک افزایش تورم در کشور طی سال‌های اخیر نگاهی بیندازیم، باید به سه عامل اشاره کنیم، اضافه کرد: در وهله اول افزایش پایه پولی طی سالیان گذشته موجبات این موضوع را فراهم آورده که تورم به صورت فزاینده‌ای با رشد روبرو شود. استقراض دولت از بانک مرکزی و یا اضافه برداشت از حساب بانک‌ها یکی از دلایل عمده در این رابطه است، همچنین چاپ پول به منظور تامین کسری بودجه دولت و فراهم آوردن منابع لازم برای پرداخت یارانه‌های نقدی از این طریق، در افزایش تورم بسیار موثر بوده است.»

وی ادامه داد: «در وهله دوم نیز نرخ ارز در افزایش تورم بسیار اثرگذار است، با جهش بیش از ۷ برابری نرخ دلار در بازار آزاد طی ۵ سال گذشته، انتظارات تورمی نیز بالا رفته بود، که در چنین وضعیتی نیز سطح عمومی قیمت کالا‌ها و خدمات نیز بالا می‌رود، این درحالیست که با توجه به وضعیت مبهم احیای برجام، دلار در حال حاضر در مرز ۳۰ هزار تومانی قرار دارد، اما اگر در هفته‌های آینده برجام با شکست روبرو شود، ارز می‌تواند حتی قیمت‌های بالاتری را نیز به ثبت برساند.»

قنبری بیان کرد: «با توجه به اینکه دولت نمی‌تواند نفت بفروشد، طی سال‌های اخیر درآمد‌های ارزی کشور بسیار کاهش یافته که نتیجه آن این شده که ذخایر ارزی بانک مرکزی نیز به هیچ عنوان مطلوب نیست، اگر شرایط کشور عادی نشود، ما باز هم با مشکلات ارزی زیادی باید دست و پنجه نرم کنیم، که خروجی تمام این مباحث افزایش قیمت‌ها خواهد بود. بنابراین احیای برجام برای کنترل تورم و نرخ ارز از اهمیت بسزایی برخوردار است، حال در این زمینه باید دید که آیا دولت می‌تواند در نهایت برجام را به ثمر برساند، یا این که اوضاع مبهم حول و حوش این موضوع باز هم ادامه خواهد یافت.»

این استاد دانشگاه خاطر نشان کرد: «در وهله آخر نیز به دلیل اینکه سطح عرضه و تقاضا در اقتصاد ایران بالانس نیست، این موضوع منجر به افزایش تورم شده است، چرا طی این سال‌ها سطح تولید کالا در کشور به دلایل مختلف با کاهش روبرو بوده، که همین موضوع باعث افزایش قیمت‌ها در بازار شده، این درحالیست که به دلیل افزایش هزینه‌های تولید و بهره‌ور نبودن تولید کالا‌ها در کشور میزان عرضه با افت قابل توجهی روبرو شده است.»