تاثیر نرخ سود بانکی بر روی بورس و بازار سرمایه

کارشناس بازار سرمایه گفت: نرخ بهره بانکی در حال حاضر برای پول‌های درشت نرخ بهره بالاتر را پیشنهاد می‌دهند، این در حالی است که فعالان بازار سرمایه تاکید زیادی بر کنترل نرخ بهره بانکی دارند.

به گزارش پشت پرده، بازار بین بانکی یکی از بخش های اصلی بازار پول است که در آن موسسات اعتباری و بانک ها با هدف تامین مالی کوتاه مدت و به وجود آوردن تعادل در وضعیت نقدینگی خود، با یکدیگر وارد معامله می شوند؛ به این معنا که در این بازار، بانک هایی که دچار کسری شده اند و احتیاج به نقدینگی دارند، از بانک هایی که دارای منابع مازاد هستند، قرض می گیرند تا وضعیت نقدینگی خود را به تعادل برسانند و بانک قرض گیرنده موظف است که این پول را در فاصله زمانی کوتاه (در بعضی مواقع فقط یک روز طول می کشد) با نرخ سود مشخص بازپرداخت کند. نرخ سودی که بانک قرض گیرنده به بانک قرض دهنده پرداخت می کند را اصطلاحا نرخ سود یا بهره بین بانکی می نامند.

بازار بین بانکی با این هدف ایجاد شده است که بانک ها برای تامین نقدینگی خود از یکدیگر کمک بگیرند و به بانک مرکزی مراجعه نکنند و عدم مراجعه آن ها به بانک مرکزی باعث جلوگیری از انبساط حجم نقدینگی در اقتصاد می شود.

بالا رفتن نرخ بهره بین بانکی چه تاثیری بر سود سپرده بانکی دارد؟

بالا رفتن نرخ سود بین بانکی باعث افزایش نرخ سود سپرده می شود و این موضوع را با یک مثال بیان می کنیم: فرض کنید که یک بانک دچار کسری نقدینگی شده است و برای جبران آن، این مبلغ را در بازار بین بانکی و با نرخ بهره ۱۹ درصد از بانکی دیگر قرض می گیرد و این بانک موظف است پس از اتمام مهلت، این مبلغ را با سود ۱۹ درصد به بانک قرض دهنده بازپرداخت کند. در اینجا بانک قرض گیرنده بایستی این ۱۹ درصد سود را فراهم کند و معمولا بانک ها برای این کار، نرخ سود سپرده های بانکی خود را افزایش می دهند تا جذابیت آن برای مردم بالا برود و آن ها سرمایه خود را وارد سپرده های بانکی کنند تا این بانک ها نیز بتوانند بدهی خود را در بازار بین بانکی پرداخت کنند. بنابراین اگر نرخ سود بین بانکی افزایش پیدا کند، بانک ها مجبور می شوند برای بازپرداخت این مبلغ، سود سپرده را افزایش دهند تا جذابیت لازم را داشته باشد.

به عنوان مثال اگر بانک قرض گیرنده، مبلغی را با نرخ ۱۸ درصد از بانک قرض دهنده بگیرد، مجبور می شود سود سپرده ۱۸ درصد را برای مردم در نظر بگیرد (اعداد فرضی هستند و کارمزد و سود خود بانک در نظر گرفته نشده است)؛ اما اگر نرخ بهره بین بانکی ۲۰ درصد باشد، بانک مذکور برای تامین این مبلغ مجبور می شود سود سپرده های خود را به ۲۰ درصد افزایش دهد. بنابراین با افزایش نرخ بهره بین بانکی، نرخ سود سپرده های بانکی نیز افزایش پیدا می کند.

در طرف مقابل نیز، کاهش سود بین بانکی موجب پایین آمدن نرخ سود سپرده ها می شود و در میان مدت بانک ها تسهیلات ارزان تری را به متقاضیان پرداخت می کنند. به عنوان مثال اگر نرخ بهره بین بانکی از ۲۰ درصد به ۱۸ درصد کاهش یابد، بانک ها نیز برای بازپرداخت بدهی خود در بازار بین بانکی، نیاز کمتری به سپرده های مردم دارند و همین موضوع باعث کاهش سود سپرده های بانکی می شود.

بالا رفتن نرخ بهره بین بانکی چه تاثیری بر بازارهای مالی دارد؟

همانطور که گفته شد بالارفتن نرخ سود بین بانکی باعث افزایش سود سپرده های بانکی می شود و به دلیل بالا رفتن جذابیت های آن، نقدینگی موجود در جامعه به سمت سپرده های بانکی هدایت می شود و سایر بازارهای مالی (بورس، طلا، مسکن و…) دچار رکود می شوند و به خاطر همین موضوع است که فعالان بازار سرمایه نسبت به افزایش نرخ بهره بین بانکی، بدبین شده اند.

در طرف مقابل نیز اگر سود بین بانکی کاهش یابد، بانک ها نیز دیگر مجبور نیستند برای بازپرداخت مبلغ قرض گرفته شده در بازار بین بانکی، سود سپرده های خود را افزایش دهند و این موضوع از جذابیت های سپرده های بانکی برای هدایت سرمایه مردم می کاهد و این نقدینگی سرگردان که در اختیار مردم است، به سمت سایر بازارهای مالی مانند: بازار سرمایه، طلا، مسکن و…می رود.

به عنوان مثال اگر نرخ بهره بین بانکی افزایش یابد و نرخ سود سپرده های بانکی به ۲۵ درصد برسد، این موضوع به این معنا است که اگر مردم سرمایه خود را در بانک بگذارند، سالیانه ۲۵ درصد سود به سپرده آن ها تعلق می گیرد و اصطلاحا پس از گذشت چهار سال به اندازه مبلغی که در این بازار قرار داده اند، سود دریافت می کنند (بدون در نظر گرفتن سود مرکب)؛ اما فرض کنید که نسبت قیمت به سود (P/E) یک شرکت در بازار سرمایه، ۶ واحد است و سالیانه در حدود ۱۶ درصد به شخص سرمایه گذار سود می دهد و این مفهوم به این معناست که بدون در نظر گرفتن انتظارات تورمی و ریسک های موجود، ۶ سال طول می کشد تا به اندازه مبلغ سرمایه گذاری شده، سود به صاحب آن برسد.

بنابراین یک سرمایه گذار وقتی که این ۲ بازار را با یکدیگر مقایسه کند، ترجیح می دهد که پول خود را در بازاری که بازدهی بیشتری دارد، سرمایه گذاری کند. البته لازم به ذکر است که این تصمیم معمولا در دوران رکود که تورم کمتر است، گرفته می شود و در زمان هایی که انتظارات تورمی بالا رفته است، ارزش گذاری ها و نوع دیدگاه سرمایه گذاران عوض می شود و به سمت سرمایه گذاری در دارایی های دلاری که می تواند در دوره های تورمی در امان باشد، هدایت می شوند.

تاثیر نرخ سود بانکی بر بورس

یکی از موضوعاتی که به عنوان چالشی مهم برای بورس مطرح می‌شود موضوع نرخ سود بانکی است. مسئله‌ای که برخی کارشناسان تاثیر آن بر بازار سرمایه را بسیار و برخی دیگر اندک می‌دانند.

کارشناسان منتقد افزایش نرخ سود بانکی این نرخ را نقطه تقابل بازار پول و بازار سرمایه می‌دانند و معتقدند افزایش نرخ سود بانکی طی فرآیندی بر روی بازار سرمایه تاثیر منفی دارد و در نهایت موجب فرار پول‌ها از بازار سرمایه به سمت نظام بانکی می‌شود.

شنیده‌ها حکایت از آن دارد که در چند ماه اخیر نرخ سود بانکی در برخی از بانک‌ها افزایش داشته است و طبق مصوبات نیست و برخی از بانک‌ها به پول‌های بالاتر از یک میزان، سود بیشتری پرداخت می‌کنند.

در همین رابطه غلامحسین دوانی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران بدرباره اینکه آیا نرخ سود بانکی بر روی بازار سرمایه تاثیرگذار است؟ اظهار کرد: برخی بانک‌ها در حال حاضر برای پول‌های درشت نرخ بهره بالاتر را پیشنهاد می‌دهند، این در حالی است که فعالان بازار سرمایه تاکید زیادی بر کنترل نرخ بهره بانکی دارند.

وی با اشاره به مطلب فوق گفت: سرمایه گذاران یا جسور هستند یا جانب احتیاط را رعایت می‌کنند و به گونه‌ای سرمایه گذاری می‌کنند که با ریسک کمتری همراه باشد.

این کارشناس بازار‌های مالی اذعان کرد: به دنبال افزایش نرخ بهره، یک سری از سرمایه گذارانی که از تحول خاصی برخوردار نیستند از نرخ بهره بالا اقناع می‌شوند و از سرمایه گذاری در بورس صرف نظر کرده و به سمت سپرده گذاری در بانک ها، اوراق و صندوق‌های سرمایه گذاری ثابت روی می‌آورند و این مهم به روحیه و ذات افراد بستگی دارد.

وی خاطرنشان کرد: حتی ممکن است جذابیت نرخ بالای بهره بانکی حتی افراد متحول را وسوسه کند تا بخشی سرمایه خود را از بازار سرمایه به سمت بازار پول هدایت کنند، زیرا اعتقاد دارند که با هیچ گونه خطری با ریسک صفر، سرمایه گذاری را به دست می‌آورند.

دوانی در پایان تصریح کرد: از طرفی خود ذات بازار سرمایه هم ترسو است و افراد سرمایه گذار در بازار سرمایه کمتر می‌شوند و سرمایه‌ها و نقدینگی از بازار خارج می‌شود.

جمع بندی

نرخ بهره بین بانکی به عنوان یکی از از بخش های اصلی بازار پول، می تواند تاثیرات مثبت یا منفی بر نرخ سود سپرده های بانکی داشته باشد و افزایش یا کاهش نرخ سود سپرده های بانکی از عوامل موثر بر نوسانات بازار سرمایه است.