آتش در انبار باروت خلیج فارس/ درگیری در خلیج فارس چه پیامدهایی دارد؟

طبق بیانیه‌ای که در این خصوص سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منتشر کرده، با تدبیر شورای عالی امنیت ملی و راهبری قرارگاه مرکزی خاتم الانبیا (ص)، سپاه پاسداران با رمز یا اباعبدالله الحسین (ع) در عملیات بشارت فتح پایگاه‌ العدید قطر را هدف تهاجم ویرانگر و قدرتمند موشکی قرار داده است. طبق گزارشی که رسانه‌ها منتشر کرده‌اند، تا لحظه تنظیم این گزارش ۶ موشک به پایگاه العدید اصابت کرده و دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا به همراه وزیر دفاع و رئیس ستاد مشترک این کشور با حضور در اتاق وضعیت کاخ سفید، یک نشست اضطراری را به منظور بررسی ابعاد و پیامدهای این حمله برگزار کرده‌اند.

موشک در مقابل موشک

اقدام نیروهای مسلح کشورمان علیه مواضع نظامی آمریکا در منطقه به خصوص مهمترین پایگاه آنها در قطر در حالی صورت می‌گیرد که کشورمان در حال نبرد با رژیم اسرائیل است و ایالات متحده آمریکا روز یکشنبه با حمله به تاسیسات هسته‌ای فردو، نطنز و اصفهان علاوه بر نقض تمامیت ارضی ایران و موازین حقوق بین‌المللی، به صورت رسمی به نفع رژیم صهیونیستی وارد این جنگ شده است. به همین دلیل همانطور که پیش از این نیز مقامات ایران تاکید کرده‌ بودند، این اقدام آمریکا با پاسخ متقابل روبرو شد و پایگاه‌های آمریکا در منطقه اهداف مشروع ایران در پاسخ به چنین تجاوزی خواهند بود.

علاوه بر این طبق ماده ۵۱ منشور ملل متحد، حق پاسخگویی به نقض تمامیت ارضی و حاکمیت ملی کشورها محفوظ بوده و در این راستا، اقدام ایران در حمله به پایگاه العدید قطر از منظر حقوق بین‌المللی قابل توجیه است.

استراتژی بازدارندگی

از سوی دیگر، حمله متقابل ایران به مواضع آمریکا در منطقه و اینکه چنین اقدامی چه پیامدها و تبعاتی طی روزها و ساعت‌های آینده در پی خواهد داشت را می‌توان از چند زوایه مورد بررسی و تحلیل قرار داد. ظاهر ماجرا و روی کاغذ بررسی تحولات میدانی این است که برخی کارشناسان معتقدند در شرایطی که ایران درگیر یک جنگ همه جانبه با رژیم اسرائیل است، شرط احتیاط این است که از ورود ایالات متحده به جنگ جلوگیری شود. زیرا در وهله اول ایران با توجه به اقدامات رژیم صهیونیستی نیاز به حفظ توازن قوا و همچنین تقویت بازدارندگی متقابل در قبال تجاوزات هوایی اسرائیل دارد.

از این رو هر گونه تحریک آمریکا برای ورود به جنگ، جبهه جدیدی را پیش روی نیروهای مسلح کشورمان باز می‌کند که با توجه به قدرت آتش آمریکا و گستردگی میدان جنگ، ادامه پاسخ به تجاوزات را برای ایران پیچیده‌تر و در عین حال دشوارتر می‌کند.اما جنبه‌های دیگری هم می‌توان پاسخ متقابل ایران به ایالات متحده را مورد بررسی قرار داد.

نخست اینکه رژیم اسرائیل با چراغ سبز و حمایت لجستیکی و اطلاعاتی آمریکا اقدام به حمله به ایران کرده است. در نتیجه می‌توان گفت رژیم اسرائیل به نیابت از آمریکا در حال جنگ با ایران است و در واقع از روز اول ایران همزمان در حال مقابله با تل‌آویو و واشنگتن به صورت همزمان است.جنبه دوم ماجر این است که بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای باید بدانند که جمهوری اسلامی ایران هیچگونه مماشاتی در قبال امنیت ملی خود نداشته و تحت هر شرایطی، اقدام لازم جهت پاسخ متقابل و همچنین بازدارندگی را در دکترین امنیت ملی خود دارد. جنبه سوم این است که هر چند سیاست دونالد ترامپ، گمراه کردن و بلوف زدن است، اما او در شعارهای انتخاباتی خود تاکید کرده بود که ایالات متحده را وارد هیچ جنگی نخواهد کرد.

لذا در صورت ورود مستقیم آمریکا به جنگ علیه ایران، همزمان با اینکه بسیاری از نمایندگان دموکرات کنگره حمله دولت وی به تاسیسات هسته‌ای کشورمان را بر خلاف قانون اساسی آمریکا و بدون مجوز مجلس نمایندگان عنوان کرده‌اند، فشارهای داخلی علیه ترامپ به میزان زیادی افزایش خواهد یافت؛ این امر زمانی اهمیت می‌یابد که بدانیم برخی از اعضای دولت او نیز از حمله به تاسیسات هسته‌ای کشورمان بی خبر بوده‌ و اساساً از ابتدا مخالف هرگونه درگیری با ایران بوده‌اند. در نتیجه ادامه چنین روندی باعث می‌شود که جمهوری‌خواهان در انتخابات پیش‌روی کنگره با دشواری‌های زیادی مواجه شوند.

جنبه چهارم و در عین حال مهمترین بخش ماجرا این است که سیاست امنیت زدایی از خلیج فارس و منطقه خاورمیانه از جمله راهبردهایی است که با ایجاد هزینه برای ایالات متحده و متحدان منطقه‌ای این کشور، می‌تواند به میزان زیادی در دیدگاه آنها در خصوص ادامه جنگ تغییراتی ایجاد کند. به عنوان مثال اگر ایران بتواند این وضعیت را برای خلیج فارس برای روزهای متمادی (حداقل برای یک الی دو ماه حفظ کند)، نه تنها کشورهای منطقه به ایالات متحده جهت خاتمه درگیری‌ها فشار وارد می‌کنند، بلکه با ایجاد بحران در اقتصاد جهانی، کشورهای غربی و اروپایی نیز از این منظر دچار پیامدهای هزینه‌زایی خواهند شد. تنها در یک نمونه تشدید درگیری‌ها در منطقه به افزایش قیمت نفت منجر شده و قطع شدن جریان صادرات انرژی از خلیج فارس باعث شوک بزرگی به بازارهای جهانی می‌شود. چرا که روزانه بیش از ۲۰ میلیون بشکه نفت از تنگه هرمز عبور می‌کند که شاید برای ایالات متحده به عنوان تولیدکننده نفت شیل چندان هزینه‌زا نباشد، اما به طور قطع برای اروپا و چین تبعاتی بسیار شدید خواهد داشت. به همین دلیل هم هست که عصر دوشنبه کایا کالاس مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با ابراز نگرانی از تشدید تنش‌ها در منطقه غرب آسیا، تأکید کرده که ادامه جنگ به نفع هیچ‌کس نیست و باید به مسیر دیپلماسی بازگشت.

در نتیجه پاسخ موشکی ایران به آمریکا همزمان با اینکه از یک منظر پاسخ به تجاوز نظامی این کشور بوده، از منظری دیگر در راستای بازدارندگی و کاهش تنش‌ها صورت گرفته است؛ چرا که گسترش جنگ به کشورهای حاشیه خلیج فارس، بازندگانی را ایجاد می‌کنند که همین بازندگان به عنوان متحدان منطقه‌ای ایالات متحده، ممکن است از بی عملی فعلی خارج شده و برای خاتمه درگیری‌ها به دولت ترامپ و بنیامین نتانیاهو فشار وارد کنند.