تحلیل سهم بازار اپراتورها بعد از پیاده‌سازی نمایشی ۵G

به گزارش پشت پرده، آمار و اطلاعات حوزه ICT به عنوان بخش مهمی از محرک اقتصاد دیجیتال به صورت دوره‌ای و منظم از سوی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی که یکی از شرکت‌های دولتی تحت امر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است، منتشر می‌شود تا وضعیت حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات برای محاسبات بخش توسعه اقتصادی به صورت شفاف در دسترس عموم و مخصوصا نهادهای ذی‌ربط باشد.

این آمار به صورت «اُپن دیتا» در اختیار تمامی کاربران فضای مجازی است و با مرور شاخص‌های گنجانده شده در جداول ارزیابی بنگاه‎‌های ICT، می‌توان به وضعیت رقابتی آنها در بازار رو به رشد ارتباطات پی برد. منابع استخراجی در قالب چهار زیر شاخه تلفن ثابت، موبایل، پست و فناوری اطلاعات به مردم مخابره می‌شود که اخیرا شاخص‌سنجی مربوط به پایان تابستان را نیز مخابره کرده است.

اهمیت ضریب نفوذ بیش از ۱۴۰ درصدی تلفن همراه در کشور و همچنین سرمایه‌گذاری‌های هنگفت اپراتورهای موبایل کشور برای توسعه نسل‌های نوین ارتباطی در اقصی نقاط کشور، همواره باعث شده تا نگاه خاصی به بخش ارتباطات سیار شود و توجه اغلب فعالان عرصه اقتصادی، معطوف به سنجش وضعیت رقابت بین اپراتورهای تلفن همراه است.

شاخص «سهم بازار» درصد فروش هر کدام از اپراتورها در یک دوره زمانی مشخص در بازار را نمایانگر است.

محاسبه این شاخص به این شکل است که «میزان فروش یک شرکت تقسیم بر میزان کل فروش محصولات در همان صنعت و در همان بازه زمانی می‌شود»؛ بنابراین با توجه به این رابطه راحت می‌توان اندازه شرکت نسبت به بازار و رقبا را سنجید.

درک و شناسایی «سهم بازار»، دید و شناخت وسیعی از کسب‌وکار را ارائه می‌کند؛ این عنصر تنها برای مقایسه شرکت‌هایی است که در یک صنعت مشابه فعالیت داشته و با یکدیگر به رقابت می‌پردازند و به عواملی که موجب شکست یک شرکت در رقابت می‌شود و میزان احتمال رشد کسب‌وکار می‌پردازد.

در مجموع افزایش یا کاهش «سهم بازار»، توانایی یک شرکت در رقابت در بازار را تعیین می‌کند.

به عنوان مثال انتظار از شرکت “ایرانسل” که مدت‌هاست تبلیغاتی با تکیه بر فناوری ۵G دارد، این است که در راستای حرکت به سمت تکنولوژی جدیدتر (که البته هنوز در هیچ کجای دنیا پیاده‌سازی نشده است)، با رشد تعداد مشترکان و به عبارتی افزایش سهم بازار مواجه شود.

در واقع با توجه به اینکه ابتدای مرداد ماه سالجاری ایرانسل رسما از راه‌اندازی نخستین سایت ۵G در مرکز تحقیقات مخابرات ایران و برای وزارت ارتباطات خبر داد، انتظار عقلانی این است که مشترکان با توجه به جدید بودن این فناوری و بدور از واقعیت ماجرا که تا سال ۲۰۲۵ هیچ کاربرد تجاری در دنیا نخواهد داشت، به سمت ایرانسل جذب شده و تعداد مشترکان این اپراتور در مقایسه با شرکت‌های همراه اول و رایتل در همان مقطع زمانی افزایش یابد.

اما گزارش‌های وزارت ارتباطات در قالب همان سامانه رگولاتوری، از اتفاق عجیب و شاید غیرقابل باوری پرده برداشته است تا شاید برای چندمین بار به دنیا ثابت کند که بازار ایران رفتاری متفاوت از دنیا دارد و مختصات حوزه ICT آن کاملا متفاوت و منحصر به فرد است.

رفتار سهم بازار با میل به «ترابردپذیری»

در واقع همانطور که دنیا و البته مسئولان وزارت ارتباطات در بدو اجرای «طرح ملی ترابردپذیری» انتظار داشتند که مشترکان اپراتور قدیمی‌تری همچون همراه اول به سمت اپراتورهای جدیدتر مثل ایرانسل و رایتل سرازیر شوند اما بعد از گذشت چهار سال آب پاکی بر این انتظارات ریخته شد و مشترکان تلفن همراه ایران به شکلی معکوس، از ایرانسل و رایتل به سمت همراه اول سرازیر شدند تا نشان دهند اختیار عمل کاملا در دست مشترکان است و آنان انتخاب می‌کنند که کدام اپراتور را برگزینند.

در نمودارهای اخیر وزارت ارتباطات نیز کاملا مشهود است که مردم ظاهرا بیش از اینکه دغدغه ۵G، ۶G یا … xG را داشته باشند، به دنبال کیفیت و سرویس‌دهی بهتر شرکت‌ها هستند و سطح تکنولوژی که آنها در شبکه‌شان به کار می‌گیرند چندان اهمیتی ندارد.

پر واضح است اگر به مشترکی گفته شود که «تمایل به استفاده از ۵G که هنوز در حد اسم است و هیچ کجای دنیا خارج از آزمایشگاه‌ها به بهره‌برداری نرسیده، دارد یا اینکه به دنبال کیفیت خوب در دریافت سرویس است؟»، پاسخ خواهد داد که من پول سرویس را می‌دهم نه تبلیغات واهی را…

بنابراین همواره معیار «مشترک»، راهی برای سنجش واقعیت‌هاست؛ زیرا در زمان کنونی با طرح‌هایی که دولت به اجرا رسانده هر مشترک در صورت دریافت خدمات ضعیف، سریعا می‌تواند به اپراتور دیگری نقل مکان کند.

۵G هم چاره‌ساز نشد…

گزارش اخیر سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی نشان می‌دهد که از سال گذشته (۱۳۹۸) تا شش ماهه نخست سالجاری (۱۳۹۹) و شاید برخلاف انتظارات، اپراتور دوم تلفن همراه (ایرانسل) با ریزش مشترکان مواجه شده است در حالیکه روند “همراه اول” و “رایتل” صعودی بوده است.

براساس این گزارش دولت، سهم بازار همراه اول از ۵۳.۱۴ درصد در سال ۹۸ به ۵۳.۷۹ درصد تا پایان شهریور ماه سالجاری رسیده و رشدی ۰.۶۵ درصدی را به ثبت رسانده است.

اما ایرانسل که از عنوان «بزرگترین اپراتور دیجیتال» در تبلیغات خود استفاده می‌کند از سهم بازار ۴۳.۴۵ درصدی در سال گذشته به ۴۲.۷۷ درصدی تا پایان شش ماهه نخست ۹۹ ریزش کرده و افتی ۰.۶۸ درصدی را به ثبت رسانده است.

در طرف مقابل سهم بازار رایتل هم صعودی بوده و از ۳.۳۹ درصد سهم بازار در سال ۹۸ به ۳.۴۴ درصد در شش ماهه نخست سالجاری افزایش یافته است.

مشترکان همراه اول و رایتل افزایش یافتند

بنابراین با نگاهی به تعداد مشترکان اپراتورهای تلفن همراه، متوجه می‌شویم که تعداد مشترکان همراه اول به بیش از ۶۵ میلیون و مشترکان رایتل به بیش از ۴ میلیون افزایش یافته است.

اما از طرف دیگر مشترکان ایرانسل به عنوان اپراتور دوم ارتباطی که البته معتقد است ۵G را به کشور آورده، به کمتر از ۵۲ میلیون ریزش کرده است.

بنابراین با اکتفا کردن به خروجی این گزارش رسمی، می‌توان بازار ارتباطات کشور را فوق‌العاده رقابتی تصویر کرد که حتی فرصت خودنمایی در اختیار اپراتوری همچون رایتل که دیرتر از همراه اول و ایرانسل وارد فضای رقابتی شد نیز هست به گونه‌ای که توانسته در نمودار روند حرکت با افزایش تعداد مشترکان به نسبت ایرانسل مواجه شود.

این رویه در طرح ترابردپذیری شماره‌های تلفن همراه نیز مشهود است و برخلاف انتظارات، همراه اول به عنوان بزرگترین و قدیمی‌ترین اپراتور ارتباطی کشور که قدمت آن به ربع قرن می‌رسد، برنده رسمی این طرح ملی است و توانسته مشترکان بیشتری را از اپراتورهای دیگر در چهار سال اخیر جذب شبکه و سرویس‌های خود کند.