دلایل آمریکا برای تمدید معافیتهای هسته‌ای ایران

به گزارش بازتاب خبر دولت آمریکا مجموعه‌ای از معافیت‌های تحریمی در زمینه همکاری هسته‌ای با ایران را بار دیگر تمدید کرد. این معافیت‌های تحریمی به ایران اجازه می‌دهد تا در فعالیت‌های محدود هسته‌ای از جمله در رآکتور آب سنگین اراک مشارکت نماید.

بدین ترتیب، این معافیت‌های تحریمی برای مدت ۶۰ روز تمدید می‌شوند و در این بازه زمانی، دولت ترامپ فرصت دارد که در مورد پایان دادن یکباره و همیشگی به این معافیت‌ها تصمیم بگیرد. بر اساس معافیت تحریم‌های صادر شده توسط آمریکا، فعالیت منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای در راکتور تحقیقات آب سنگین اراک، نیروگاه هسته‌ای بوشهر، راکتور تحقیقاتی تهران و سایر موارد ادامه خواهد یافت.

آمریکا در سال ۲۰۱۸ از توافق هسته‌ای با ایران – برجام – خارج شد و تحریم‌هایی را علیه این کشور به اجرا گذاشت. سازمان انرژی اتمی از جمله نهادهایی است که هدف این تحریم‌ها قرار گرفته است. با این همه، دولت آمریکا با معافیت تعدادی از شرکت‌های خارجی برای ادامه فعالیت مشترک با ایران در صنایع هسته‌ای موافقت کرده است.

در این معافیت‌های تحریمی، به شرکت‌های روسی، اروپایی و چینی اجازه داده می‌شود تا بدون ایجاد مجازات‌های آمریکایی به کار خود در تأسیسات هسته‌ای غیرنظامی ایران ادامه دهند.

«معافیت همکاری‌های صلح‌آمیز هسته‌ای» چیست؟

همکاری‌های صلح‌آمیز هسته‌ای با ایران، یکی از بندهای توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ با گروه ۱+۵ است. بر این اساس، دولت وقت آمریکا معافیت‌هایی را برای برخی از تحریم‌های یکجانبه مربوط به صادرات اقلام قابل استفاده در برنامه هسته‌ای به ایران، صادر کرد.

دولت کنونی آمریکا علی‌رغم خروج از برجام در اردیبهشت سال گذشته همکاری‌های هسته‌ای میان ایران و اعضای باقی‌مانده در برجام را از شمول تحریم‌ها معاف کرد. هدف دولت آمریکا اطمینان از این بود که ایران غنی‌سازی اورانیوم خودش را در سطح محدود نگاه می‌دارد و آن را ارتقا نمی‌دهد.

دولت ترامپ چند ماه پیش برخی از این معافیت‌ها، از جمله معافیت از تحریم خرید آب سنگین و اورانیوم با غنای پایین از ایران را لغو کرد. ایران در واکنش اعلام کرد دیگر به سقف‌های تعیین‌شده در برجام برای ذخایر این دو فرآورده، پایبند نخواهد بود.

دلیل تمدید معافیت‌ها

دولت آمریکا آخرین بار روز ۱۰ آبان‌ماه سال گذشته معافیت‌های مربوط به همکاری‌های صلح‌آمیز هسته‌ای با ایران را برای یک دوره ۹۰ روز تمدید و همزمان با آن بخش عمرانی ایران را تحریم کرد.

وزارت خارجه آمریکا در بیانیه‌ای در آن روز هدف از تمدید این معافیت‌ها را «تمدید محدودیت‌های هسته‌ای ایران» توصیف کرده بود.

در آن بیانیه آمده بود: «این تصمیم، به حفظ نظارت بر برنامه هسته‌ای غیرنظامی ایران کمک کرده، مخاطرات اشاعه هسته‌ای را کاهش می‌دهد، توان ایران برای کاستن از “زمان گریز” لازم برای ساخت سلاح هسته‌ای را محدود می‌کند و مانع از آن می‌شود که حکومت ایران بتواند اقدام به بازسازی سایت‌های خود برای مقاصد حساس اشاعه‌ای کند.»

پروفسور «پل پیلار» عضو شورای اطلاعات ملی آمریکا در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص انگیزه دولت ترامپ از تمدید این معافیت‌ها می‌گوید: «هرگز دلیلی برای بحث برانگیز بودن اقدام مورد بحث وجود نداشته است. این برنامه بطور خاص جهت کمک به ایران ساخته شده تا بتواند برنامه هسته‌ای خود را در تولید سلاح هسته‌ای کم رنگ کند. به طور خلاصه، این یک اقدام منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای است. بنابراین برای کسانی که هشدارهایی درباره سلاح هسته‌ای احتمالی ایران می‌دهند و با تمدید چشم پوشی مخالفت می‌کنند، این اقدام معنی ندارد. ظاهراً حتی رئیس جمهور ترامپ که به طور معمول با هر چیزی که ممکن است به معنای همکاری با ایران باشد، مخالف است، به اندازه کافی با این حقایق متقاعد شد تا لغو تحریم‌ها در رابطه با همکاری هسته‌ای ایران را تمدید کند.»

او همچنین در خصوص دلایل مخالفت «مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا و موافقت «استیو منوچین» وزیر خزانه داری آمریکا با تمدید معافیت‌های هسته‌ای ایران از سوی ترامپ می‌گوید: «پومپئو وزیر امور خارجه یکی از سخت‌ترین و تندروترین سیاستمداران در رابطه با ایران بوده است. وی، در سخنان خود و بدیهی است که در ذهن خود، تمام سوالات مربوط به سیاست در قبال ایران را به این مسئله که ایران باید مجازات و تحریم شود تا حد ممکن ساده کرده است. شاید او از این ترسیده باشد که گسترش چشم پوشی از همکاری‌های هسته‌ای، حمایت از تحریم‌های دیگر علیه ایران را تضعیف می‌کند. منوچین آشکارا تصدیق کرد که تمدید چشم پوشی به نفع منع گسترش سلاحهای هسته‌ای است. وی همچنین ممکن است نگران این قضیه بوده باشد که لغو چشم پوشی ها در زمانی که همه از امریکا می‌خواهند در میانه بحران کرونا ویروس و به دلایل بشردوستانه تحریم‌های ایران را لغو کند چگونه ممکن است به نظر آید.»

اما چرا ترامپ همزمان با اجرای سیاست فشار حداکثری این معافیت‌ها را تمدید کرده است؟

کشورهای غربی همکاری هسته‌ای درخور توجهی با ایران ندارند و فقط این چین و روسیه هستند که در برخی موارد با تهران همکاری می‌کنند.

آمریکا معتقد است که حضور شرکت‌های خارجی در صنایع اتمی ایران و فعالیت آنها در چارچوب مقررات و ضوابط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به جلوگیری از تلاش ایران برای دستیابی به سلاح اتمی کمک می‌کند.

علاوه بر این موضوع، رسانه‌های امریکایی در توضیح دلیل تمدید این معافیت‌ها نوشته اند: این معافیت‌ها به ایران اجازه می‌دهد با دیگر کشورهایی که هنوز به برجام متعهد هستند، در سه سایت هسته‌ای فردو، اراک، و نیروگاه اتمی بوشهر، به همکاری خود با ایران ادامه دهند تا اطمینان حاصل شود ایران غنی‌سازی اورانیوم را در همان حد پایین نگه می‌دارد.

این جمله کوتاه نشان می‌دهد که دلیل تمدید معافیت هسته‌ای حفظ نظارت کشورهای غربی بر فعالیت و تأسیسات هسته‌ای ایران و به بیان بهتر جاسوسی غربی‌ها از تأسیسات هسته‌ای ایران است.

فراموش نکنیم این معافیت‌ها در حالی انجام می‌شود که آمریکا در بحبوحه گسترش ویروس کرونا در جهان و ایران، تروریسم اقتصادی خود علیه مردم ایران را کاهش نداد و در هفته گذشته ۱۵ فرد حقیقی و ۵ نهاد وابسته به ایران را تحت تحریم قرار داد. در چنین زمانی دولت ترامپ که تحت فشار برای کاستن از تحریم‌های ایران می‌تواند ژستی بشردوستانه نیز بگیرد و تمدید این معافیت‌ها را در راستای کمک به ایران در بحبوحه شیوع ویروس کرونا وانمود کند.