مردم در سرگردانی واقعیت در اضطراب فضای مجازی و حقیقی/ به کدام رسانه باید اعتماد کرد؟

کلیپ‌ها را که با صدای بلند پخش میکرد حواسمان به دختر کوچکمان نبود که او کوچک‌تر از آن است که بخواهد با این حجم از وحشت روبه‌رو شود تا اینکه او را دیدیم که در اتاقش نشسته، عروسک‌هایش را دور خودش چیده و با خودش تکرار میکند که همه ما میمیریم!

به گزارش بازتاب خبر از اهواز، هر ساله تعطیلات عید نوروز همراه با دیدوبازدید، گردش‌های درون‌شهری و مسافرت بود اما با توجه به شیوع جهانی ویروس کرونا، کنار آمدن با خودقرنطینگی و گذراندن تعطیلات عید به سبک چهاردیواری شاید برای خیلی از خانواده‌ها مشکل باشد.

در این میان کودکان نیز بار روانی بیشتری را متحمل می‌شوند چرا که علاوه بر مواجه با یک شرایط بحرانی و جدید باید صبوری خود را برای در خانه ماندن افزایش دهند آن هم در شرایطی که مدت‌ها در انتظار عید و تعطیلاتش بودند.

در این میان شبکه‌های مجازی نقش کلیدی را در چگونگی پشت سر گذاشتن این روزها ایفا میکنند، فضایی که در صورت استفاده نامناسب تنها میتواند توده‌ای ابر منفی از اطلاعات مسموم را در دایره ذهنی ما بپراکند.

همان گونه که در روزهای گذشته نیز با مشاهده ویدئوی پرستار جعلی و اینکه مرگ صدها نفر را دیده حتی با وجود شناسایی و دستگیری‌اش اما در لحظات ابتدایی انتشار، توانست تاثیرات مخربی را بر روحیه جمعی بگذارد.

همه ما میمیریم !

مریم مظفری، مادری اهوازی است که بیست روز است خود و دو فرزندش از خانه بیرون نرفته‌اند و به گفته خودش، تنها پدر خانواده آن هم برای حضور در محل کار و تامین مایحتاج به بیرون میرفت، این مادر در گفت‌وگوی تلفنی با خبرنگار فارس گفت: من مادر دو دختر دبیرستانی و ابتدایی هستم، امسال به بچه‌ها قول سفر اصفهان را داده بودیم چون هر سال به یک استان سفر می‌کردیم اما حفظ سلامتی آن‌ها از هر چیزی برایمان مهم‌تر است.

او ادامه داد: روزهای اولی که خبر انتشار ویروس کرونا را دادند دختر بزرگم لحظه به لحظه خبرها را از شبکه‌های مجازی برایمان میخواند و نشانمان میداد، کلیپ‌ها را که با صدای بلند پخش میکرد حواسمان به دختر کوچکمان نبود که او کوچک‌تر از آن است که بخواهد با این حجم از وحشت روبه‌رو شود تا اینکه او را دیدیم که در اتاقش نشسته، عروسک‌هایش را دور خودش چیده و با خودش تکرار میکند که همه ما میمیریم.

این مادر اهوازی گفت: با پیش آمدن این شرایط از دختر بزرگم خواستم که تا پایان این بحران هیچ خبری از فضای مجازی را بازگو نکند و اگر قرار باشد چیزی را بدانیم از رسانه ملی و سایت‌های معتبر پیگیر می‌شویم، چون سیاه‌نمایی‌هایی که در فضای مجازی دست به دست میچرخد چیزی جز تضعیف روحیه ما را نشانه نرفته و این در حالی است که اگر در خانه باشیم و بهداشت را رعایت کنیم قطعا کرونا شکست خواهد خورد.

افسردگی حاد

مجید حزباوی، دیگر شهروند اهوازی با اشاره به اینکه وقتی بحرانی در کشور پیش می‌آید حتی سلبریتی‌ها هم برای تخریب روحیه مردم به تکاپو می‌افتند به خبرنگار فارس گفت: در خانه نشسته‌ایم و به امید عوض شدن روحیه، شبکه مجازی را باز می‌کنیم اما تا به خودمان بیاییم به حادترین مرحله ممکنِ یک افسردگی رسیده‌ایم.

حزباوی اضافه کرد: فیلم‌های عجیب‌وغریب از افراد ناشناس که خودشان را دکتر و پرستار و خانواده کرونایی معرفی میکنند یا خبرهایی که از قول مسؤولان استانی بازنشر می‌شود در حالی که نمیدانیم آیا اینچنین حرفی واقعا زده شده یا خیر؛ سلبریتی‌ها هم انگار منتظرند تا یک بلایی سر مردم بیاید و ارسطو و افلاطون شوند که دیدید، ما گفتیم، ما می‌دانستیم و ما می‌فهمیدیم!

خودانتشاری در فضای مجازی

منصور کوهی‌رستمی، عضو هیات علمی گروه علم اطلاعات دانشگاه شهید چمران اهواز با بیان اینکه معمولا هنگامی که یک بحران در جهان اتفاق می‌افتد ساختار مشخصی برای مواجه با آن تحت عنوان مدیریت بلایا و بحران ارائه می‌شود اظهار کرد: یکی از بخش‌های این ساختار، انفورماتیک بحران است که بخشی از آن زمینه‌سازی برای کمک به تصمیم‌گیران در بحران و بخشی دیگر مربوط به اطلاعاتی است که در اختیار مردم قرار می‌گیرد.

وی افزود: با توجه به وسعت گستردگی شبکه‌های اجتماعی، معمولا در آن‌ها کنترل اطلاعاتی وجود ندارد و ویژگی همه شبکه‌های اجتماعی خودانتشاری اطلاعات است، یعنی هر اطلاعاتی را منتشر می‌کنند بنابراین با اطلاعات درست و نادرست بسیار زیادی روبرو هستیم.

عضو هیات علمی گروه علم اطلاعات دانشگاه شهید چمران اهواز عنوان کرد: بخشی از اخبار و اطلاعاتی که بیان می‌شوند، انگیزه اقتصادی پشت آن نهفته و برای سوء استفاده کردن است و بخشی از آن نیز توسط شبکه‌های اجتماعی خارج از کشور منتشر می‌شوند که اهداف سیاسی خاصی را دنبال می‌کنند و سعی در تزریق ناامیدی به جامعه دارند.

انتخاب یک منبع اطلاعاتی معتبر

کوهی‌رستمی با بیان اینکه مجموعه این اتفاقات باعث ایجاد آلودگی اطلاعات و سردرگمی مردم می‌شود و در اینصورت مردم نمی‌دانند اطلاعات درست را از کجا دریافت کنند، گفت: کشورهای مختلف در این زمینه کارهایی انجام می‌دهند؛ از جمله اینکه سواد اطلاعات جامعه را از طریق نظام آموزشی و کتابخانه‌های عمومی افزایش می‌دهند.

وی افزود: متاسفانه در این حوزه در کشور ما اقدامی صورت نگرفته است و آمار اطلاعاتی جامعه ما نسبت به دیگر کشورها پایین‌تر است پس از این بحران، مسؤولان باید به فکر باشند و افزایش سواد اطلاعاتی جامعه را مدنظر قرار دهند.

عضو هیات علمی گروه علم اطلاعات دانشگاه شهید چمران اهواز بیان کرد: آنچه در شرایط کنونی می‌توان انجام داد این است که به مردم پیشنهاد می‌شود که یک منبع و یک خبرگزاری رسمی و معتبر را مدنظر قرار دهند.

وی افزود: برای پیشگیری و مراقبت‌های بهداشتی نیز، وزارت بهداشت این اطلاعات را در اختیار عموم قرار می‌دهد و به مردم توصیه می‌شود که درگیر شبکه‌های اجتماعی نشوند و حجم استفاده از شبکه‌های اجتماعی را کاهش دهند چرا که وقتی نگرانی در جامعه وجود داشته باشد، فرد به دنبال پاسخگویی و حل این بحران است. اما حضور در شبکه‌های اجتماعی برای دریافت پاسخ، فرد را با حجم وسیعی از اطلاعات درست و نادرست مواجه می‌کند.

کوهی‌رستمی با اشاره به اینکه در عصر اطلاعات زندگی می‌کنیم و مردم از شبکه‌های عمومی هدایت می‌شوند گفت: همه ما در این برهه یک خبرگزاری و یک شبکه معتبر را دنبال می‌کنیم چرا که اثرات آلودگی اطلاعات و بار روانی زیاد، از خود ویروس کرونا بدتر است و اثرات روحی روانی بدی بر جامعه می‌گذارد.

وی افزود: کودکان نیز متاسفانه متاثر از این موضوع هستند چرا که خانواده‌ها بیش از حد در این خصوص صحبت و کودک را دچار اضطراب‌های مخرب می‌کنند.

به کجا چنین شتابان

بحران کرونا تنها مخصوص ایران و شهرهای آن نیست و یک اپیدمی جهانی است که تمام دنیا را به خود درگیر کرده است و حاشیه‌پردازی‌هایی که واقعیت را مضطربانه بین فضای مجازی و حقیقی سردرگم می‌کنند هدفی جز تخریب و تضعیف روحیه مردم ندارد که با انتخاب یک منبع اطلاعاتی دقیق، افزایش آگاهی و خودقرنطینگی میتوان در برابر این ویروس و دست‌های پشت پرده ایستاد و گفت: به کجا چنین شتابان!